สาระสำคัญของพระราชกฤษฎีกาการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ. 2565

         “พระราชกฤษฎีกาการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ. 2565”¹ ได้รับการประกาศในราชกิจจานุเบกษาอย่างเป็นทางการ ซึ่งพระราชกฤษฎีกานี้มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 20 สิงหาคม 2566 เป็นต้นมา สำหรับพระราชกฤษฎีกาฯ ดังกล่าว ส่งผลต่อธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล ซึ่งในปัจจุบันมีบทบาทสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมเป็นอย่างมาก ด้วยเหตุที่แพลตฟอร์มดิจิทัลมีการเชื่อมต่อระหว่างผู้ใช้งานจำนวนมาก ภายใต้เงื่อนไขในการให้บริการที่แตกต่างกัน ซึ่งอาจก่อให้เกิดปัญหาและความเสี่ยงต่อผู้บริโภคหลายประการ อาทิ การหลอกลวง สินค้าไม่ได้มาตรฐาน สินค้าเกิดความเสียหายแต่ผู้ส่งหรือผู้ขายไม่รับผิดชอบ ไม่มีความเชื่อมั่นด้านความปลอดภัยของข้อมูล เป็นต้น ดังนั้น การสร้างกลไกในการกำกับดูแลธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล เพื่อคุ้มครองผู้บริโภคและส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง กล่าวคือ

         ความจำเป็นที่หนึ่ง การแก้ไขปัญหาบนแพลตฟอร์มที่อาจเกิดขึ้นได้ยาก

         เนื่องจากแพลตฟอร์มดิจิทัลมีจำนวนผู้ใช้งานจำนวนมาก ภายใต้เงื่อนไขในการให้บริการที่แตกต่างกัน
ซึ่งอาจก่อให้เกิดปัญหาและความเสี่ยงที่มีต่อผู้ใช้บริการหลายประการ เช่น การละเมิดสิทธิส่วนบุคคล การเผยแพร่ข้อมูลที่เป็นเท็จ การฉ้อโกงผู้บริโภค เป็นต้น การแก้ไขปัญหาเหล่านี้ทำได้ยาก เนื่องจากผู้ให้บริการแต่ละราย
มีเงื่อนไขในการใช้บริการที่แตกต่างกัน ขณะที่ผู้ใช้บริการอาจไม่ทราบว่าตนเองถูกละเมิดสิทธิ หรือไม่ได้รับความเป็นธรรม ตลอดจนไม่ทราบว่าควรดำเนินการอย่างไรในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น จากการที่ไม่มีช่องทาง
ในการเยียวยาความเสียหายที่ชัดเจน

         ความจำเป็นที่สอง รัฐบาลขาดข้อมูลเกี่ยวกับแพลตฟอร์ม

         รัฐบาลจำเป็นต้องมีข้อมูลเกี่ยวกับแพลตฟอร์มดิจิทัล เพื่อใช้ในการกำหนดนโยบายและมาตรการกำกับดูแลที่เหมาะสม อย่างไรก็ตาม ข้อมูลเกี่ยวกับแพลตฟอร์มดิจิทัลอาจไม่เพียงพอหรือเข้าถึงได้ยาก เนื่องจากแพลตฟอร์มดิจิทัลเป็นธุรกิจที่เป็นกรรมสิทธิ์ของเอกชน และหลายแพลตฟอร์มเป็นผู้ประกอบการที่อยู่ในต่างประเทศ

         ดังนั้น การตรากฎหมายสำหรับการกำกับดูแลบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล จะช่วยให้รัฐบาลสามารถกำหนดนโยบายและมาตรการกำกับดูแลที่เหมาะสม สามารถแก้ไขปัญหาและความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นได้ เพื่อคุ้มครองผู้บริโภคและส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมโดยรวม

         พระราชกฤษฎีกาการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบฯ กำหนดให้ธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลต้องแจ้งข้อมูลเกี่ยวกับตนเองต่อสำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ โดยสำนักงานฯ มีหน้าที่ในการกำกับดูแลธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล เพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายและมาตรฐานที่กำหนดต่อไป

         พระราชกฤษฎีกาฯ กำหนดให้มี “คณะกรรมการร่วมระหว่างหน่วยงานของรัฐ” ที่เป็นความร่วมมือกันระหว่างหน่วยงานของรัฐ เช่น หน่วยงานระดับกระทรวง กรม อัยการ สำนักงานคณะกรรมการการแข่งขัน
ทางการค้า สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ ธนาคารแห่งประเทศไทย เป็นต้น
เพื่อกำกับดูแลการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลอย่างมีประสิทธิภาพและครอบคลุมในมิติต่างๆ
ซึ่งความร่วมมือระหว่างหน่วยงานของรัฐมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อกำกับดูแลการประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัล เนื่องจากธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลมีขอบเขตกว้างขวางและมีผลกระทบต่อหลายภาคส่วน
ความร่วมมือระหว่างหน่วยงานของรัฐจะช่วยให้สามารถกำกับดูแลธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลได้อย่างมีประสิทธิภาพและครอบคลุมยิ่งขึ้น